Resmî Gazete Tarihi: 12.06.2021 Resmî Gazete Sayısı: 31509
ÇEVRE DENETİMİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında çevrenin korunması için tesis veya faaliyetlere gerçekleştirilecek denetimlere, denetim yapacak personelin niteliklerine, ihlallerin tespitine ve idari yaptırım uygulamalarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik;
a) Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde kalan serbest ve münhasır ekonomik bölgeler dâhil tüm kara alanlarında, ülkenin egemenlik alanlarındaki denizlerde ve yargılama yetkisine tabi olan deniz yetki alanlarında ve bunlarla bağlantılı sularda, tabii veya suni göller ve baraj gölleri ile akarsularda 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca yapılacak çevre denetimlerine ve uygulanacak idari yaptırımlara ilişkin usul ve esaslar ile yürütülecek iş ve işlemleri,
b) 3/3/2005 tarihli ve 5312 sayılı Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun uyarınca Bakanlığın görev ve yetkileri kapsamında kalan denetimlere ilişkin usul ve esaslar ile yürütülecek iş ve işlemleri,
c) Çevre denetçisinin niteliklerini,
ç) Faaliyet veya tesis sahiplerinin yükümlülüklerini,
d) Denetim ile ilgili birimlerin görev ve yetkisini,
e) Çevre gönüllüsünün nitelik ve görevlerini,
kapsar.
(2) Bu Yönetmelik; askeri işyerleri, askeri bölgeler ve tatbikatların denetiminde, 2/7/2018 tarihli ve 702 sayılı Nükleer Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Nükleer Düzenleme Kurumunun yetki alanına giren konular ile 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan konuların denetiminde uygulanmaz.
(3) Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen konularda, ilgili kurumun oluşabilecek risklere karşı gerekli tedbirleri alması kaydıyla Bakanlık ve ilgili kurumlar arasında bir protokol yapılarak ortak denetim yapılabilir.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 12 nci, 15 inci, 24 üncü, 25 inci, ek 3 üncü, ek 5 inci ve ek 7 nci maddeleri ile 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete"de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 103 üncü, 104 üncü, 109 uncu ve 508 inci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakan: Çevre ve Şehircilik Bakanını,
b) Bakanlık: Çevre ve Şehircilik Bakanlığını,
c) Birleşik çevre denetimi: Tesis veya faaliyetlerin çalışmalarının 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan mevzuata uygunluğunun bir arada ele alındığı çevre denetimlerini,
ç) Çevre bilgi sistemleri: Kanunda tanımlı yükümlülüklerin uygulanması, izlenmesi veya denetlenmesine yönelik Bakanlıkça oluşturulmuş yazılımları,
d) Çevre birimi: Bakanlık ve İl Müdürlüklerinin, Kanun kapsamında iş ve işlemlerini yürüten teknik birimlerini,
e) Çevre denetçisi: Çevre birimlerinde görev alan ve 9 uncu maddede belirtilen şartları taşıyan kişiyi,
f) Çevre denetçisi adayı: Çevre birimlerinde görev alan ve çevre denetçisi olmak amacıyla denetim faaliyetlerine katılan kişiyi,
g) Çevre denetim ekibi: Çevre denetimini gerçekleştirmek üzere 8 inci madde hükümleri uyarınca oluşturulan denetim ekibini,
ğ) Çevre denetimi: Tesis veya faaliyetlerin 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan mevzuata uygunluğunu kontrol etmek için, tesis veya faaliyetlere ilişkin bilgilerin tarafsız bir şekilde toplanmasını, değerlendirilmesini, tespitlerin tutanak altına alınmasını, gerektiğinde rapor haline getirilmesini ve uygunsuzluk halinde idari yaptırım kararını verme ile yetkilendirilmiş makama bildirilmesini,
h) Çevre gönüllüsü: Bakanlıkça, uygun niteliklere sahip kişiler arasından seçilen ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan düzenlemelere aykırı faaliyetleri Bakanlığa bildiren kişiyi,
ı) Çevresel risk değerlendirmesi: Tesis veya faaliyetlerin çevre ve insan sağlığı üzerindeki potansiyel etkisi ile denetim sıklığını yansıtan ve risk değerlendirme yöntemi ile belirlenen sınıflandırmayı,
i) Denetim planı: Denetim otoritesinin öncelikleri ile hedeflerini belirleyen ve denetim programlarını içeren stratejik dokümanı,
j) Deniz kirliliği denetçisi: Gemilerden kaynaklanan deniz kirliliğinin kontrolünde görevlendirilecek olan ve nitelikleri Bakanlıkça belirlenen deniz kirliliği denetim personelini,
k) Deniz kirliliği denetim ekibi: İki veya daha fazla deniz kirliliği denetçisinden oluşan ve Bakanlıkça yetki verilmiş kurum ve mercilerin yetkili makamı tarafından görevlendirilen denetim ekibini,
l) E-denetim sistemi: Çevre denetim süreçlerinin yürütüldüğü yazılımları içeren sistemi,
m) Gemi: Kullanma amacı ne olursa olsun, denizde ve iç sularda kürekten başka bir aygıtla yola çıkabilen tüm deniz araçlarını, hava yastıklı tekneleri, hidrofil botlar, platformlar ve denizaltılar gibi her türlü yapı ve tipteki tekneyi,
n) İhlal: 2872 sayılı Çevre Kanununda ve ilgili mevzuatta belirtilen yasaklara, standartlara ve yükümlülüklere aykırılığı,
o) İl Müdürlüğü: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerini,
ö) Kanun: 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununu,
p) Konu bazlı çevre denetimi: Tesis veya faaliyetlerin, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan mevzuattan en az birine uygunluğunun ele alındığı çevre denetimlerini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Görev, Yetki ve Yükümlülükler
Denetime tabi tesisler veya faaliyetler
MADDE 5 – (1) Kanun ve ilgili mevzuat hükümleri kapsamına giren her türlü kirlilik kaynağı, ihlal, tesis ve faaliyetler denetime tabidir.
Denetime tabi tesislerin veya faaliyetlerin yükümlülükleri
MADDE 6 – (1) Denetime tabi tesis veya faaliyetler;
a) Denetim sırasında çevre denetçisinin veya deniz kirliliği denetçisinin tesis veya faaliyet sahalarına girmesini, güvenliğini ve denetim için gerekli görülen personel ile her türlü ekipmanı sağlamakla,
b) İlgili mevzuat kapsamında gerekli ölçüm ve analizleri, Bakanlığa ya da Bakanlıkça yetkilendirilmiş özel veya kamu kurum ve kuruluşlarının laboratuvarlarına yaptırmakla, ölçüm ve analizlerin giderlerini karşılamakla,
c) Çevre denetçisinin veya deniz kirliliği denetçisinin gerekli gördüğü hallerde ve/veya itiraz durumunda talep edilen ölçüm ve analizlerin giderlerini karşılamakla,
ç) Denetimle ilgili istenilen bilgi ve belgeleri talep edilen sürede eksiksiz olarak sağlamakla,
yükümlüdür.
Yetkili birimler
MADDE 7 – (1) Bakanlığın tesis veya faaliyetleri denetlemekle yetkili birimleri; Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü ile İl Müdürlükleridir.
(2) 21/10/2006 tarihli ve 26326 sayılı Resmî Gazete"de yayımlanan Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 23 üncü maddesinin üçüncü fıkrası ile anılan Yönetmeliğin 54 üncü maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen hususlarda Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü ile İl Müdürlükleri denetim yapmaya yetkilidir.
(3) Çevre mevzuatının yetkili kıldığı kurum ve mercilerin denetim yetkileri saklıdır.
Çevre denetim ekibinin görevlendirilmesi
MADDE 8 – (1) Bakanlık merkez veya taşra teşkilatında denetim görevinin yapılması için denetimle yetkili birimin en üst amiri tarafından çevre denetim ekibi görevlendirilir.
(2) Çevre denetim ekibi, dördüncü fıkrada belirtilen denetimler hariç olmak üzere, en az iki çevre denetçisinden oluşur.
(3) Çevre denetim ekibine çevre denetçisi adayları da dâhil edilebilir. Çevre denetim ekibinde yer alan çevre denetçisi adayları denetim tutanağını gözlemci olarak imzalar.
(4) Kanunun ek 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ile ek 11, ek 12 ve ek 13 üncü maddeleri kapsamında yapılan denetimlerde, 13/1/2005 tarihli ve 25699 sayılı Resmî Gazete"de yayımlanan Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yapılan yakıt denetimlerinde, 10/9/2014 tarihli ve 29115 sayılı Resmî Gazete"de yayımlanan Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında yer almayan hayvansal atık şikâyetleri için yapılan denetimlerde ve 19/7/2013 tarihli ve 28712 sayılı Resmî Gazete"de yayımlanan Koku Oluşturan Emisyonların Kontrolü Hakkında Yönetmelik, 4/6/2010 tarihli ve 27601 sayılı Resmî Gazete"de yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, 11/3/2017 tarihli ve 30004 sayılı Resmî Gazete"de yayımlanan Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği ile 10/10/2009 tarihli ve 27372 sayılı Resmî Gazete"de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği kapsamında yapılan denetimlerde; çevre denetim ekibi, ekipte en az bir çevre denetçisi bulunması kaydıyla çevre birimlerinde tekniker olarak görevli olan çevre denetçisi eğitimi almış personelden oluşturulabilir.
(5) Bakanlıkça yetki verilmiş kurum ve merciler, yetki devri kapsamında Bakanlıkça belirlenmiş olan nitelik ve koşullara uygun denetim ekibi ve personeli ile denetimleri yürütürler.
Çevre denetçisinde aranacak nitelikler
MADDE 9 – (1) Çevre denetçisi olmak için;
a) Bakanlık ve İl Müdürlüğünün çevre birimlerinde görev almak,
b) Üniversitelerin mühendislik, mimarlık veya fen fakültelerinden mezun olmak,
c) Kapsamı Bakanlıkça belirlenen çevre denetçisi eğitimini tamamlamış olmak,
ç) Çevre mevzuatı kapsamında en az on beş çevre denetimine çevre denetçisi adayı olarak katılmak,
zorunludur.
Çevre denetim ekibinin görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 10 – (1) Çevre denetim ekibinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:
a) Denetlenecek tesis veya faaliyetin prosesi, ürünleri ve hizmetlerine dair bulgular ile daha önce yapılan denetimlerden elde edilen bulguları toplamak ve bunları değerlendirmek.
b) Denetim mahalline, özellikle ihbar, şikâyet ya da kirliliğin ve/veya bozulmanın görüldüğü durumlarda en seri şekilde ulaşmak.
c) Denetim sırasında gerekli gözlem ve tespitleri yapmak, bilgi ve belgeleri değerlendirmek.
ç) Çevre mevzuatı çerçevesinde denetimi gerçekleştirmek ve çevre kirliliğini ve/veya ihlali belirlemek.
d) Gerekli görülmesi hâlinde; ölçüm ekipmanı bulunması durumunda ölçüm yapmak, ölçüm ekipmanının olmaması veya yeterli olmaması durumunda ilgili mevzuatta belirtilen esaslar çerçevesinde ölçümler/analizler için numune almak ya da aldırmak.
e) Eğer mümkün ise; ihlali fotoğraf, video çekimi, hava fotoğrafı veya uydu görüntüsü ile belirlemek.
f) Denetimin bitiminde çevre denetim tutanağını düzenlemek.
g) Gerektiğinde mahallin mülki idari amirinden kolluk kuvveti görevlendirilmesini talep etmek.
ğ) 18 inci madde kapsamında denetim raporu hazırlamak ve ilgililere göndermek.
h) İhlal tespit edilmesi halinde uygulanması öngörülen idari yaptırımı; çevre denetim tutanağını, varsa fotoğraf/video kayıtlarını, hava fotoğraflarını, uydu görüntülerini, numunelere ilişkin analiz sonuçlarını ilgili dokümanlar ile birlikte bağlı bulunduğu idarî yaptırım kararı vermeye yetkili makama/amirlere sunmak.
(2) Çevre denetim ekibinde yer alan çevre denetçileri; eşlerine, ikinci dereceye kadar (bu derece dâhil) kan ve sıhrî hısımlarına ait veya bunların yönetimleri altındaki ya da kendilerinin veya bunların ortağı bulundukları tesis veya faaliyetlere denetim yapamazlar.
Çevre denetçisi kimlik kartı
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde yer alan koşulları sağlayan Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı personeli için şekli ve içeriği Bakanlıkça belirlenecek çevre denetçisi kimlik kartı düzenlenir.
(2) Bakanlık ve İl Müdürlüğünün çevre birimlerinde görev alan personelde mevcut olan çevre denetçisi kimlik kartları geçerlidir.
(3) Denetim görevinden herhangi bir nedenle süresiz ayrılanlar, çevre denetçisi kimlik kartlarını Bakanlığa gönderilmek üzere İl Müdürlüklerine teslim eder.
(4) Görev yeri değişen çevre denetçileri, atandıkları İl Müdürlüklerinde denetçi kartlarını denetim görevleri devam ettiği sürece kullanabilirler.
// Yönetmeliğin tamamı için ekleri indiriniz
Yönetmelik ekleri için tıklayınız